ภาวะpcosคืออะไร? เป็นสาเหตุที่ทำให้มีลูกยากหรือเปล่า?

Polycystic ovary syndrome (PCOS) เป็นภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ เป็นความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อที่พบบ่อยทางนรีเวช บางคนอาจจะเรียกว่า ภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังพบภาวะนี้ในสตรีวัยเจริญพันธุ์ร้อยละ 5-10 ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของการมีบุตรยาก กลุ่มอาการที่มักพบในผู้มีภาวะ PCOS จะถูกวินิจฉัยจาก 3 หลักใหญ่ ๆ โดยจะใช้เกณฑ์ 2 ใน 3 ข้อ ได้แก่

1. อาการประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มาน้อย หรือไม่มา บางรายอาจหยุดไปหลายเดือน หรือเป็นปี
2. ตรวจพบถุงน้ำขนาดเล็กจำนวนมากที่รังไข่ (Polycystic ovary) ใช้ตรวจโดยการอัลตร้าซาวด์
3. ภาวะฮอร์โมนเพศชายเกิน หรือเพิ่มขึ้น เช่น หน้ามัน มีสิว ขนดก หัวล้าน หรือผมร่วงบ่อย ๆ

สาเหตุของการเกิด PCOS

ภาวะ PCOS สัมพันธ์กับความผิดปกติของฮอร์โมนหลายตัว เช่น

1. ฮอร์โมนเพศ ได้แก่ FSH (Follicle Stimulating Hormone) และ LH ซึ่งปกติร่างกายจะหลั่งฮอร์โมน FSH กับ LH ในปริมาณที่เหมาะสม แต่ผู้ที่มีภาวะ PCOS จะมีระดับฮอร์โมน LH ที่สูงผิดปกติ และมีระดับ FSH ที่ต่ำ ซึ่งฮอร์โมน FSH มีหน้าที่กระตุ้นไข่ให้เติบโตและตกออกมาทุกเดือน เมื่อฮอร์โมนผิดปกติจึงไม่สามารถกระตุ้นไข่ได้ตามปกติ และทำให้ไข่ไม่ตกออกมา
2. การทำงานของอินซูลินผิดปกติ หรือเกิดภาวะดื้ออินซูลิน เป็นลักษณะของร่างกายหลั่งอินซูลินออกมาในปริมาณมาก แต่เซลล์ไม่สามารถนำอินซูลินไปใช้ได้ตามปกติ อาการลักษณะนี้จะสามารถพบในผู้ป่วยเบาหวาน

สตรีที่มีภาวะ PCOS ส่วนใหญ่จะไม่มีการตกไข่ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้มีบุตรยาก

นอกจากภาวะมีบุตรยาก PCOS ยังมีผลโดยรวมต่อสุขภาพร่างกาย ได้แก่ น้ำหนักเกิน เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง ไขมันเกาะที่ตับ และมีภาวะเครียดได้ง่าย รวมถึงอาจมีภาวะผิดปกติของผนังมดลูก และมีความเสี่ยงที่จะเป็นมะเร็งในอนาคต

การรักษาของ PCOS ต้องทำอย่างไร?

ซึ่งการรักษาภาวะ PCOS สำหรับผู้ที่อยากตั้งครรภ์ หรือมีลูกจะมุ่งเน้นที่จะทำให้เกิดการตกไข่ การรักษาโดยทั่วไป คือ การทำให้ประจำเดือนมาปกติ คุณหมออาจจะให้ฮอร์โมนเพื่อควบคุมการตกไข่ นอกจากนี้ก็ต้องทำการรักษาเรื่องของฮอร์โมนเพศชายควบคู่กันไป หรือรับยาเพื่อรักษาภาวะดื้ออินซูลิน นอกจากนี้ผู้ที่มีภาวะ PCOS ควรปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ ได้แก่ การงดของหวาน งดน้ำตาล เพื่อไม่ให้น้ำตาลเข้าไปกระตุ้นการทำงานของอินซูลิน หากสามารถควบคุมปริมาณน้ำตาลที่เข้าสู่ร่างกายได้ ก็จะช่วยให้การทำงานของอินซูลินดีขึ้น และจะส่งผลดีทำให้ไข่กลับมาตกได้เป็นปกติ

นอกจากนี้หากผู้ที่เป็น PCOS มีน้ำหนักเกิน คุณหมอจะแนะนำให้ลดน้ำหนัก เนื่องจากวิจัยพบว่า ผู้เป็น PCOS หากลดน้ำหนักได้ 5-10% จะทำให้ฮอร์โมนต่าง ๆ กลับมาทำงานได้ตามปกติ ที่สำคัญควรพักผ่อนให้เพียง ลดความเครียด ก็จะช่วยให้ไข่ก็จะกลับมาตกปกติด้วย

คนไข้ก็สามารถมีบุตรเองได้ หรือจะใช้เทคโนโลยีเจริญพันธุ์ช่วยในการมีบุตรก็สามารถทำได้ เช่น ฉีดเชื้อ หรือทำอิ๊กซี่

หากมีข้อสงสัย เกี่ยวการตั้งครรภ์ อยากมีลูกหรือปัญหาเกี่ยวกับภาวะมีลูกยาก
สอบถามสิ่งที่คุณสงสัย หรือต้องการได้คำตอบได้ผ่านช่องทาง Line ได้เลย
หรือสามารถตรวจเช็คตารางแพทย์ออกตรวจ
เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษาได้เลยค่ะ

มีลูกยาก อยากมีลูก ไว้ใจศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากอัครบุตร
โดย รศ.นพ.เรืองศิลป์ เชาวรัตน์ และทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ